Doktor Emir Demir je nakon višemjesečnih istraživanja u Istanbulu uspio da i definitivno identifikuje mezar jedne od najznačajnijih ličnosti iz historije Bosne i Hercegovine, Huseina-kapetana Gradaščevića, poznatog kao Zmaj od Bosne, objavljeno je u novom broju Preporoda.
Demir je u razgovoru za Preporod kazao kako je motiv bila želja da se stane u kraj sve učestalijim špekulacijama i insinuacijama vezanim za lokaciju posljednjeg počivališta Huseina-kapetana Gradaščevića.
Prilikom istraživanja prvi na redu je bio nišan koji se nalazi u pravcu kible velike džamije Ejupsulatanu u Istanbulu i za koji se u javnosti čak tvrdilo da se tu nalazi ime Huseina-kapetana. Ipak, čitanjem natpisa je utvrđeno da se radi o nišanu druge osobe i to Ali-paše Džezarija koji je umro 1876. godine.
Tada se pristupilo potrazi za pravim mezarom Huseina-kapetana, a prilikom istraživanja Demir navodi da je koristio materijale koje mu je ustupio profesor Husnija Kamberović, te se konsultovao sa stručnjakom za epitafe Nesipom Pepićem. Osnova istraživanja bili spisi i radovi istaknutog historičara Hamdije Kreševljakovića.
“Fotografija koju je Kreševljaković objavio pokazala se apsolutno vjerodostojnom, jer se komparacijom njenih vidljivih fragmenata, preuzetih iz originalnog primjerka Narodne uzdanice iz 1935. godine i Kreševljakovićevog prijepisa, uspio dešifrovati tarih na samoj slici nišana, odnosno utvrditi njegova tačnost. To su bile veoma optimistične naznake za uspjeh istraživanja. Zatim, i sama fotografija je davala podatke o konfiguraciji zemlji šta i okolnim nišanima, a to je apsolutno isključilo svaku pretpostavku da bi se mezar mogao nalaziti u skupini mezara osmanskih visokih funkcionera i ličnosti koji se nalaze u ograđenom dijelu džamijskog harema i koji su pod posebnim nadzorom. Kreševljakovićeva smjernica o tome da se Husein-kapetanov mezar nalazi u pravcu bivše osmanske srednje veterinarske škole ‘Bajtarija’ igrala je ključnu ulogu pri selektiranju podataka i potencijalnih mogućnosti za dolazak do tačne lokacije samog mezara”, pojasnio je Demir.
“Transliteracija tariha: Hüve'l-Hayyü'l-Baki Eyalet-i Bosna'da İzvornik Sancağından Gradçaniçe Kazasına tabi’ Gradaçaç Kal'asından Gradaçaç Zädelerinden Osman Kapudan Zäde merhüm Es-Seyyid Hüseyin Bey rühiçün Fatiha Fi 11 Rebiulähir 1250- Prijevod tariha (dosljedno redovima na nišanu): On (Allah) je Živi i Vječni. Iz Bosanskog ejaleta, Zvorničkog sandžaka, Gračaničkog kadiluka s tvrđavom Gradačac: Gradačac-zade (Gradaščević) sin Osman-kapetana, merhum sejjid Husein-beg. Fatiha za njegovu dušu. 11. rebi'ul-ahir 1250. (17. august 1834)”, piše na mezaru borca za autonomiju Bosne iz 19. stoljeća.
Na kraju je Demir uspio da pronađe mezar Huseina-kapetana, a sami detalji i lokacija će biti objavljeni u naučnom časopisu.
